Globalleşen dünyada, şirketlerin başarısı farklılık yaratmaya dayanır. Şirketlerde farkı yaratan en büyük faktör ise insan kalitesidir. Kaliteli iş ve kaliteli üretim ancak kaliteli insanlarla gerçekleşir. Bu bağlamda şirketlerin en büyük zenginliği olarak kabul edilen insan kaynaklarının doğru seçimi ve yönetimi son derece büyük önem taşır. Sonuçta işletmeye can ve kan veren, onu güçlü kılan güç insandır.
Ülkemizde ne yazık ki yaşanan en büyük sorunlardan birisi insanların kendi bilgi, ilgi ve değerlerine uygun işlerde çalıştırılmamasıdır. Ülkemizde çalışan 30 milyon civarında insanımızın ne kadar doğru istihdam edildiklerini anlamak için verimlilik düzeylerine bakmak gerekir. Avrupa Birliği ülkeleriyle karşılaştırıldığında ülkemiz insanlarının üretimde yarattığı katma değerin batı ülke çalışanlarına göre yarı yarıya daha az olduğu görülmektedir. Bu değerlendirmeye göre çalışan nüfusumuzun neredeyse yarıdan fazlası verimli çalışmıyor demektir.
2017 yılı ocak ayı verilerine göre 3.5 milyon işsizin bulunduğu ve her yıl 1 milyon civarında insanın istihdama katıldığı gerçeğini de göz ardı etmemek gerekir. Burada, bir yandan yeni işyerleri açılarak istihdamı genişletmek ve mevcut çalışanların verimliliğini arttırmak için çaba göstermek, öte yandan işe eleman seçerken doğru kararlar almak ve özellikle doğru yöntemler uygulamak gerekir.
Doğru işe doğru insan alabilmek önemli bir konudur. Öncelikle boş bulunan işin profili doğru çizilmeli ve o iş için gerekli yetkinlikler doğru belirlenmelidir. Yani işin gerektirdiği eğitim, yaş, cinsiyet, deneyim ve bilgi düzeyi doğru saptanmalıdır. Gereğinden düşük yetenekte bir elemanın işe alınması kadar, belirlenen profilin üstünde niteliğe sahip kişileri de işe alma kurumda benzer sorunlar yaratacaktır. İşe başvuran adayların mutlaka çok nitelikli olması gerekmez. Önemli olan adayın nitelikleriyle iş profilinin örtüşüp örtüşmediğidir. Unutmamalıdır ki, personel devir hızının yüksek olması bir firmada insan kaynakları politikasının iyi gitmediğini simgeler. İş-kişi uyumsuzluğu verim düşüklüğü, iş kazası, maliyet, kalite sorunları ve motivasyon düşüklüğü gibi bir çok sorun doğurabilir. Türkiye’de bu uyumsuzluk nedeni ile sık sık işten ayrılmalar ya da işten çıkarılmalar gerçekleşmektedir. Bu durumda firma için yeni eleman bulma, işten çıkan kişinin de iş arama süreci başlamakta, her iki kesim de ekonomik ve moral sorunlar yaşamaktadır.
Doğru işe doğru insan seçmek sanıldığı kadar kolay değildir. İşle kişinin bir araya gelmesi bir nikah işlemi gibidir ama ülkemizde iş-kişi buluşması mutsuzlukla ve çoğunlukla boşanmayla sonuçlanmakta ,bu durumda ‘iş dulları’ ortaya çıkmaktadır.
Sonuç olarak iş-kişi uyumu açısından yapılması gerekenler şöyle özetlenebilir:
- Öncelikle doğru iş profilleri ve yetkinlikler belirlenmelidir.
- Sadece işe değil, işletme kültürüne de uyum aranmalıdır. Bir bakıma işe değil işletmeye eleman alındığı unutulmamalıdır. İşe alınacak kişinin firmanın sosyal dokusuna ve kan grubuna uyumu, en az iş-kişi uygunluğu kadar önem taşır.
- İşe alımlarda dışardan tavsiye, kartvizitle başvuru yolları tıkanmalıdır. Türk işletmelerinde işe alımda maalesef nepotizm (kayırmacılık) çokça uygulanmaktadır. Ne yazık ki işe girişlerde bu oran, % 50-60 lara varmaktadır.
- İnternet, basın ilanları, İşkur veya İşkur belgeli özel istihdam büroları aracılığıyla başvuru oranları arttırılmalıdır. Ülkemizde son yıllarda özel istihdam büroları hızla artmakta ve önemli bir boşluğu profesiyonel çalışmalarla doldurmaktadır.
- Başvuran adaylar içinde iş profiline uygun görünenler önce psikoteknik laboratuvarından geçirilmeli; genel bilgi, genel kültür, zihinsel yetenek ve kişilik testlerine tabi tutulmalıdır.
- Elemeyi geçen adaylara profesyonel mülakat teknikleri uygulanmalıdır. Örneğin grup mülakatı, planlı, baskılı görüşme ya da çoklu mülakat teknikleri uygulanabilir.
- Yapılan mülakatlarda adayların sadece bilgi ve beceri düzeyleri değil, aynı zaman da kişilik yapıları da çok ciddi şekilde ölçülmelidir.
- Ayrıca adayın daha önce çalıştığı kurumlardan iş performansı ve kişilik yapısı ile ilgili doğru ve güvenilir referans bilgileri mutlaka alınmalıdır.
- Son olarak, adayla yasalara uygun olmak koşulu ile uzun süreli iş sözleşmesi yapılmalıdır.
Prof. Dr. Zeyyat SABUNCUOĞLU
Uludağ Üniversitesi İİBF
Yorumlar kapalı.